Choć może wydawać się niewielką i specyficzną częścią naszego ciała, staw skroniowo-żuchwowy (SSŻ), w rzeczywistości odgrywa kluczową rolę w wielu codziennych czynnościach. Bez niego nie moglibyśmy mówić, przeżuwać, a nawet się uśmiechać. Ta niewielka struktura, ukryta po obu stronach naszej głowy, jest niezwykle skomplikowanym mechanizmem, który zasługuje na szczególną uwagę. W tym artykule przyjrzymy się bliżej, jak zbudowany jest staw skroniowo-żuchwowy i jakie funkcje pełni w naszym ciele.

Symetria i jej znaczenie

Staw skroniowo-żuchwowy charakteryzuje się symetryczną budową, co oznacza, że do jego prawidłowego funkcjonowania, niezbędna jest dobra koordynacja ruchów po obu stronach twarzy. Zbudowany jest z kości skroniowej (dół żuchwowy), kości żuchwy (głowa żuchwy) oraz krążka stawowego. Zdrowy staw umożliwia swobodne wykonywanie ruchów żuchwą, takich jak wysuwanie, cofanie, opuszczanie i podnoszenie (co odpowiada otwieraniu i zamykaniu ust) oraz wykonywanie ruchów bocznych. Obie kości (skroni i żuchwy) rozdziela krążek stawowy, który pomaga wprawić je w ruch.

Krążek stawowy — co to takiego?

Krążek stawowy, działa jak amortyzator, pozwala na płynne i bezbolesne przemieszczanie się kości żuchwy. Podczas otwierania ust krążek przesuwa się wraz z głową żuchwy, umożliwiając jej ześlizgnięcie się do przodu i w dół dołu żuchwowego. Ten ruch pozwala efektywnie otwierać usta, a obecność krążka zapewnia płynne przejście pomiędzy kolejnymi fazami ruchu. W fazie zamykania ust krążek powraca do swojej pierwotnej pozycji, dzięki czemu możemy bez problemu je zamknąć. Problemy z krążkiem stawowym mogą objawiać się nawet blokadą szczęki.

Torebka stawowa i więzadła – strażnicy mobilności

Torebka stawowa w stawie skroniowo-żuchwowym

Torebka stawowa otacza staw i utrzymuje wszystkie jego komponenty w odpowiednim miejscu. Pozostaje przy tym na tyle luźna, by umożliwić mu ruch, kiedy tego potrzebujemy. Składa się z warstwy zewnętrznej, tzw. fibrozy oraz wewnętrznej błony maziowej, która produkuje płyn stawowy. Ten naturalny lubrykant zmniejsza tarcie, zapobiegając zwyrodnieniom stawu.

Więzadła stawu skroniowo-żuchwowego

Więzadła odgrywają równie istotną rolę w stabilizacji stawu. Mamy tu trzy główne więzadła. Więzadło boczne, czyli struktura zlokalizowana po zewnętrznej części twarzy, której zadaniem jest wzmacnianie torebki stawowej. Więzadło klinowo-żuchwowe, położone wewnątrz stawu, pomaga utrzymać odpowiednią pozycję żuchwy i stabilizuje ruch. Obok niego przebiegają naczynia oraz nerw uszno-skroniowy. To dlatego jednym z objawów dysfunkcji stawu mogą być szumy uszne lub piski. Kolejne więzadło, rylcowo-gnykowe, biegnie od wyrostka klinowego kości skroniowej do szyjnego wyrostka żuchwy. Tak jak więzadło klinowo-żuchwowe, ono także bierze udział w stabilizacji stawu oraz utrzymuje odpowiednie położenie żuchwy podczas ruchów. Więzadło rylcowo-gnykowe działa wspólnie z powięzią policzkowo-gardłową. Przy nim przechodzi tętnica szyjna, która doprowadza krew do mięśni, stawu oraz nerwów znajdujących się w tym obszarze.

Unerwienie stawu skroniowo-żuchwowego

Nerw żuchwowy to kolejny element SSŻ. Łączy się z nerwem skroniowym głębokim, nerwami żuchwy, językowym i zębodołowym dolnym. Odpowiada za przekazywanie impulsów czuciowych z dolnej części twarzy do mózgu. Nerw ten przewodzi też niektórym funkcjom motorycznym, czyli kontroluje połączone z nim mięśnie. Jego uszkodzenie może prowadzić do porażenia nerwu twarzowego lub zaburzeń czuciowych, takich jak niedoczulica (osłabiona wrażliwość na bodźce) lub przeczulica (zbyt duża wrażliwość na bodźce). 

Zdrowe stawy, to sprawne ciało na lata

Mam nadzieję, że powyższy wpis rzuca nowe światło na to, jak niesamowite jest nasze ciało i jak fascynujące mechanizmy je tworzą. Wiedza, a przede wszystkim zrozumienie działania własnego ciała to klucz do właściwego dbania o jego zdrowie. Problemy ze stawem skroniowo-żuchwowym mogą wydawać się odległe, dopóki sami nie doświadczymy dyskomfortu lub bólu. Te objawy, kiedy już się pojawią, mogą mieć znaczący wpływ na nasze samopoczucie i funkcjonowanie, od ledwo zauważalnych dyskomfortów po poważne zaburzenia funkcji. Dlatego tak ważna jest odpowiednia profilaktyka, wczesne wykrywanie problemów i, w razie potrzeby, profesjonalna interwencja. Wszystko po to, aby utrzymać ciało w dobrej kondycji, aby pozwalało na aktywne życie przez wiele kolejnych lat.